Tố cáo là việc công dân theo thủ tục do luật định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ gây thiệt hại lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
- Người tố cáo có các quyền:
Gửi đơn hoặc trực tiếp tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền;
Yêu cầu giữ bí mật họ, tên, địa chỉ, bút tích của mình;
Yêu cầu được thông báo kết quả giải quyết tố cáo;
Yêu cầu cơ quan, tổ chức cói thẩm quyền bảo vệ khi bị đe doạ, trù dập, trả thù.
- Người tố cáo có các nghĩa vụ sau: trình bày trung thực về nội dung tố cáo; nêu rõ họ, tên, địa chỉ của mình; chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc tố cáo sai sự thật.
- Người bị tố cáo có các quyền sau:
Được thông báo về nội dung tố cáo;
Đưa ra bằng chứng để chứng minh nội dung tố cáo là không đúng sự thật;
Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, được phục hồi danh dự, được bồi thường thiệt hại do việc tố cáo không đúng gây ra;
Yêu câù cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xử lý người tố cáo sai sự thật.
- Nghĩa vụ của người bị tố cáo:
Giải trình về hành vi bị tố cáo;
Cung cấp thông tin, tài liệu liên quan khi cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền yêu câu;
Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định xử lý tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền;
Bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quản do hành vi trái pháp luật của mình gây ra.
- Thẩm quyền giải quyết tố cáo: thẩm quyền giải quyết tố cáo được quy định trong Luật khiếu nại, tố cáo.
- Thủ tục giải quyết tố cáo:
Cơ quan nhà nước nhhận được đơn tố cáo có trách nhiệm phân loại và xử lý như sau:
+ Nếu tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của mình thì phải thụ lý để giải quyết theo trình tự, thủ tục quy định của pháp luật khiêú nại, tố cáo. Nếu tố cáo không thuộc thẩm quyền thì chậm nhất trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được phải chuyển đơn tố cáo hoặc bản ghi lời tố cáo và các tài liệu, chứng cứ liên quan cho người có thẩm quyền giải quyết.
+ Trường hợp đơn tố cáo không ghi rõ họ tên, địa chỉ người tố cáo nhưng có nội dung rõ ràng, bằng chứng cụ thể, có cơ sở để thẩm tra, xác minh thì thủ trưởng cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định việc xem xét, xử lý đơn tố cáo đó.
+ Trường hợp tố cáo hành vi phạm tội thì chuyển cho cơ quan điều tra, Viện kiểm sát xử lý theo quy định.
+ Trường hợp hành vi bị tố cáo gây thiệt hại hoặc đe doạ gây thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích của nhà nước, của tập thể, tính mạng, tài sản của công dân thì cơ quan nhận đơn phải báo ngay cho cơ quan chức năng để có biện pháp ngăn chặn.
Việc tiếp nhận đơn thư hoặc nội dung tố cáo được thực hiện theo các thủ tục sau:
+ Trường hợp người tố cáo trình bày trực tiếp thì người tiếp nhận phải ghi rõ nội dung tố cáo, họ tên, địa chỉ người tố cáo. Bản ghi nội dung tố cáo phải cho người tố cáo đọc lại, nghe lại và ký xác nhận.
+ Khi tiếp nhận thông tin, tài liệu do người tố cáo, người bị tố cáo, cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thì người giải quyết tố cáo phải làm giấy biên nhận.
Việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong quá trình xác minh, giải quyết tố cáo phải được thực hiện theo đúng pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Căn cứ vào kết quả xác minh, kết luận về nội dung tố cáo, người giải quyết tố cáo tiến hành xử lý như sau:
+ Trường hợp người bị tố cáo không vi phạm pháp luật, không vi phạm các quy định về nhiệm vụ, công vụ thì phải có kết luận rõ ràng và thông baó bằng văn bản cho người bị tố cáo, cơ quan quản lý người bị tố cáo biết, đồng thời xử lý hoặc kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý người cố tình tố cáo sai sự thật.
+ Trường hợp người bị tố cáo có vi phạm pháp luật, có vi phạm các quy định về nhiệm vụ, công vụ phải bị xử lý kỷ luật, xử phạt. vi phạm hành chính thì xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý, đồng thời áp dụng các biện pháp theo quy định của pháp luật để quyết định, kiến nghị xử lý được chấp hành nghiêm chỉnh.
+ Trường hợp hành vi bị tố cáo có dấu hiệu tội phạm thì chuyển hồ sơ vụ việc cho cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát để giải quyết theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự.
Người giải quyết tố cáo phải gửi văn bản kết luận vụ việc tố cáo, quyết định xử lý tố cáo cho cơ quan thanh tra, cơ quan nhà nước cấp trên trực tiếp; thông báo cho người tố cáo kết quả giải quyết nếu họ có yêu cầu, trừ những nội dung thuộc danh mục bí mật nhà nước.